Karol Lipiński
(1790-1861)
Karol Lipiński, skrzypek, kompozytor i dyrygent, urodził się 30 października 1790 roku w Radzyniu na Podlasiu, a zmarł 16 grudnia 1861 roku w Urłowie koło Lwowa.
Naukę gry na skrzypcach rozpoczął wyjątkowo wcześnie – już w wieku pięciu lat, pod kierunkiem własnego ojca. W 1799 roku przeniósł się wraz z rodziną do Lwowa. Tam objął funkcję koncertmistrza w orkiestrze pałacowej hrabiego Adama Starzeńskiego, którą prowadził jego ojciec. Co ciekawe, Lipiński szybko opanował także grę na wiolonczeli, osiągając równie wysoki poziom. Jego kariera we Lwowie rozwijała się dynamicznie: w 1809 roku został koncertmistrzem, a w 1811 roku awansował na kapelmistrza orkiestry teatru operowego.
W 1814 roku Lipiński wyjechał do Wiednia, gdzie spotkał słynnego niemieckiego skrzypka i kompozytora, Ludwika Spohra. To Spohr przekonał go do porzucenia dotychczasowej pracy we lwowskim teatrze i poświęcenia się wyłącznie karierze skrzypka-wirtuoza. Lipiński skupił się na doskonaleniu techniki i przygotowaniu profesjonalnego repertuaru.
W 1817 roku, po występie we Lwowie, Lipiński wyruszył w długą podróż artystyczną do Włoch. Koncertował z sukcesami w Wenecji, Mediolanie i innych miastach. Najważniejszym wydarzeniem było jego dwukrotne wspólne wystąpienie z Niccolò Paganinim w Piacenzy w kwietniu 1818 roku.
W kolejnych latach Lipiński odbył wieloletnie tournée, zyskując wielki aplauz w miastach takich jak Kijów, Wilno, Kraków, Wrocław, Lipsk, Berlin, Moskwa i Petersburg. Jego występy w Warszawie na przełomie 1827 i 1828 roku zaowocowały nominacją na pierwszego skrzypka Dworu Królestwa Polskiego, a w 1831 roku – Dworu Carskiego. W maju 1829 roku w Warszawie ponownie miał okazję zagrać z Paganinim podczas uroczystości koronacyjnych cara Mikołaja I.
W 1830 roku Lipiński zrobił trzyletnią przerwę w koncertowaniu, by w pełni poświęcić się dalszemu doskonaleniu gry. Później wznowił podróże po Europie, występując m.in. w Paryżu (gdzie pomoc w organizacji koncertu otrzymał od Fryderyka Chopina), Londynie, Manchesterze i Frankfurcie nad Menem. Po wiedeńskich koncertach, w dowód uznania dla jego mistrzowskiej gry, otrzymał tytuł honorowego obywatela tego miasta.
W 1839 roku Lipiński osiadł na stałe w Dreźnie. Przez dwadzieścia lat pełnił tam prestiżową funkcję koncertmistrza orkiestry króla saskiego Fryderyka Augusta. Oprócz tego brał udział w licznych koncertach kameralnych i symfonicznych (m.in. grał z Ferencem Lisztem), a także podróżował do Lwowa, Kijowa i Warszawy. Równolegle prowadził działalność pedagogiczną, mając pod opieką m.in. 14-letniego Józsefa Joachima (w 1845) oraz 13-letniego Henryka Wieniawskiego (w 1848).
Niestety, od 1846 roku choroba reumatyczna zmusiła go do stopniowego ograniczania aktywności koncertowej. Za wybitne zasługi dla dworu królewskiego w 1854 roku został odznaczony Rycerskim Orderem księcia Alberta. W 1861 roku przeszedł na emeryturę i przeniósł się do swojego majątku Urłów koło Lwowa, gdzie założył szkołę muzyczną dla utalentowanych dzieci chłopskich.